Αιμοποιητικά Κύτταρα (Α.Κ.) καλούμε τα κύτταρα, τα οποία μεταλλάσσουν το φυσιολογικό ορό, που κυκλοφορεί στο σώμα μας, σε αίμα (λευκά και ερυθρά αιμοσφαίρια, αιμοπετάλια, λεμφοκύτταρα). Π.χ. αναπληρώνουν το αίμα μιας αιμοδοσίας με ένα ποτήρι υγρό, σε 10 λεπτά.
Με την ανάπτυξη των οστών του σώματος, στο νεογνό, τα Αρχέγονα Αιμοποιητικά Κύτταρα εγκαθίστανται κυρίως στον Μυελό των Οστών (το γνωστό μας μεδούλι) όπου εκκολάπτονται.
Είναι αυτά, τα Αιμοποιητικά Κύτταρα, που στη δυσλειτουργία τους προκαλούν αιματολογικές ασθένειες (λέμφωμα, λευχαιμία, καρκίνος) . Για τη θεραπεία των ασθενειών αυτών χρησιμοποιούνται υγιή μοσχεύματα.
Αυτά τα μοσχεύματα:
– παλαιότερα αντλούνταν από τον μυελό των οστών (νοσηλεία, ολική ή ραχιαία αναισθησία, παρακέντηση, ανάνηψη). Εξ αυτού και η επικρατούσα εσφαλμένη “Μυελός των Οστών.
Σήμερα αντλούνται από το περιφερικό Αίμα (Π.Α.) με αιμαφαίρεση (διαδικασία παραπλήσια με την αιμοδοσία).
Ανώδυνα, ακίνδυνα και χωρίς επιπλοκές. Η διαδικασία προβλέπει τη xρήση κλειστού κυκλώματος σωληνώσεων μιας χρήσης, που προσαρμόζεται στο μηχάνημα όπου κατακρατούνται τα ενδιαφέροντα κύτταρα και το αίμα επιστρέφει αλώβητο. Το αίμα του Δότη δεν έρχεται σε επαφή με το μηχάνημα. Υπάρχουν δυο τύποι μηχανημάτων, συνεχούς και διακοπτόμενης ροής. Μετά το πέρας ο Δότης επανέρχεται στην εργασία του.
– συλλέγονται από το Ομφαλοπλακουντιακό Αίμα (ΟπΑ), μετά τον χωρισμό της μητέρας από το νεογνό.
Δεν πρέπει να ανησυχείτε σχετικά με την υγεία σας. Το σύστημα θα αποφασίσει αν κάποιος είναι ικανός για δότης A.K., την κατάλληλη στιγμή.
Με ότι η η συχνότητα ταυτοποίησης Δότη-Λήπτη είναι 1 στις 100.000 και με βάση τα δημογραφικά δεδομένα της χώρας μας, αν όλοι οι κατάλληλης ηλικίας γίνουν εθελοντές Δότες Α.Κ. (18-55 ετών), μπορεί να σώσουν εβδομήντα (70) ασθενείς, κυρίως παιδιά, διαχρονικά1. Άρα δεν πρέπει να λείψει κανείς.
Τα δημογραφικά και τα στατιστικά δεδομένα αξιοποίησης Α.Α.Κ προέλευσης ΟπΑ για αλλογενή χρήση, διαφέρουν. Μετά τη στατιστική απόρριψη των μη χρήσιμων μοσχευμάτων (20%), μπορεί να σώζουμε ένα (1) ασθενή2, κυρίως παιδιά κάθε χρόνο, αθροιστικά.
Είναι απαράδεκτο να εμπορευματοποιείται ένα τόσο σπουδαίο δεδομένο.
Για να δώσει κάποιος(α) Α.Κ. από το Περιφερικό Αίμα, χρειάζεται να είναι 18-55 ετών και να βεβαιωθεί ότι είναι συμβατός με ασθενή. Όταν συμβεί αυτό, πιθανότητα μία στις εκατό χιλιάδες, θα ενημερωθεί από το αντίστοιχο Κέντρο Ιστοσυμβατότητας και θα ακολουθήσει η σχετική διαδικασία άντλησης μοσχεύματος, με Αιμαφαίρεση ή, κατόπιν επιλογής του, από τον Μ.Ο. Η πρώτη μέθοδος είναι ανώδυνη, αποδοτικότερη και ακίνδυνη. Γιαυτό η δεύτερη τείνει να εγκαταλειφθεί.
Για να δώσει ΟΠΑ η λεχώνα και το μωρό πρέπει να είναι:
-και οι δυο σε καλή υγεία
-να είχε εγκυμοσύνη χωρίς επιπλοκές,
-να έχει τοκετό φυσιολογικό ή με καισαρική τομή,
-να συναινεί ο πατέρας σαν ηθικός δότης για λογαριασμό του μωρού.
Σε περίπτωση συμφωνίας Μαιευτηρίου και Τράπεζας ΟπΑ, είναι εύκολο να αρρυσθεί η συναίνεση των γονέων ώστε να μη πηγαίνει στα υγειονομικά απορρίματα ούτε ένα ΟπΑ.
Η διαδρομή του μοσχεύματος έχει ως εξής:
Αρχικά ο θεράπων ιατρός του Λήπτη αναζητά μόσχευμα από συμβατά άτομα στον οικογενειακό κύκλο του ασθενούς. Αν αποτύχει, απευθύνεται:
– στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων, ο οποίος ερευνά την ύπαρξη ιχνηλασιμότητας στο Εθνικό Μητρώο Δοτών Α.Κ. Αν αποτύχει, απευθύνεται
– στο Παγκόσμιο Μητρώο Εθελοντών Δοτών Α.Κ. και ΟπΑ (CBU).
Το ανευρεθέν μόσχευμα ακολουθεί αντίστροφη διαδρομή
. Αδιευκρίνιστος παραμένει ο φορέας χρεοπίστωσης των κινήσεων αυτών.
Προστασία Δότη
Για την προστασία του δότη αιμοποιητικών κυττάρων, όπως και για τους αιμοδότες και τους Δότες Οργάνων, υπάρχει λεπτομερής νομοθεσία του Ελληνικού Κοινοβουλίου, συμμορφωμένη με τις αντίστοιχες Οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Υπεύθυνος για την τήρηση και υλοποίηση των νόμων αυτών είναι ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ).
Σαν απάνθισμα αναφέρουμε τις πρόνοιες των νόμων για τους δότες:
Χρηστά Ήθη
Κατά τη διαδικασία υλοποίησης της δωρεάς, ο Δότης ενημερώνεται από ειδικευμένο προσωπικό και ερωτάται για την συγκατάθεσή του, ανεξάρτητα από την αρχική δήλωσή του, ως και για την επιλογή της μεθόδου άντλησης του μοσχεύματος με αιμαφαίρεση ή με παρακέντηση, από τον μυελό των οστών.
Ο Δότης δεν επιτρέπεται να πιεστεί για τη δωρεά και δικαιούται να παραιτηθεί σε οποιοδήποτε στάδιο της δωρεάς.
Ο Δότης δεν λαμβάνει υλικά ανταλλάγματα, παρά μόνον για την κάλυψη εξόδων, π.χ. έξοδα ταξιδιού.
Τυχόν κρυφή συνεννόηση μεταξύ εθελοντή Δότη και Λήπτη για ανταλλάγματα τιμωρείται με φυλάκιση και το μόσχευμα κατάσχεται.
Ασφαλιστικές δικλείδες
Για κάθε Δότη ορίζεται ένας συντονιστής που θα κανονίσει έναν πλήρη έλεγχο της υγείας του προ της δωρεάς, για να αποκλείσει κάθε υγειονομικό κίνδυνο και παρακολουθεί την υγεία του Δότη στη συνέχεια αν η άντληση έγινε από τον Μυελό των Οστών. Ο Δότης δικαιούται απαντήσεων σε κάθε ερώτησή του.
Όταν ο Δότης έχει πλήρως ετοιμασθεί και με ελεύθερη βούληση συναινεί στην περαιτέρω διαδικασία δωρεάς, θα κληθεί να υπογράψει την συμφωνία του σε έντυπο, κατά το νόμο.
Νομικά Θέματα
Οι ΣΥΝΕΝΟΥΝΤΕΣ ΔΟΤΕΣ θα προσπαθήσουμε να προστατεύσουμε τους Δότες από παράνομη διακίνηση Αιμοποιητικών Κυττάρων, ως και ιστών και οργάνων, προορισμένων για αλλογενή μόσχευση, εικονικά τουριστικά ταξίδια, ως και εμπορευματοποίηση του εθελοντισμού. Προστατεύουμε τους ανήλικους και τα άτομα ανίκανα προς δικαιοπραξία.
Εξασφάλιση ότι τα μοσχεύματα οδηγούνται σε αναγνωρισμένα από το νόμο φιλανθρωπικά ιδρύματα και ότι τα μητρώα των εθελοντών δοτών τηρούνται απόρρητα σε εγκεκριμένα από το νόμο ιδρύματα
Για τους Συναινούντες Δότες, Γ.Κ.Π.
Παραπομπές
- 10.800.000*65/100/100.000=70,2
- =90.000*80/100*6/4/100000=1,08
Πηγές:
WMDA Blood Stem Cell Donor Registries www.wmda.net,
FACT Foundation for the Accreditation of Cellular Therapy FACT-NETCORD
eurostemcell.org
Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) www.eom.gr,
Ίδρυμα ΙατροΒιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΕΑΑ) www.bioacademy.gr,
Ελληνική Αιματολογική Εταιρία (ΕΑΕ) www.eae.gr, www.medlook.net
ν.2619/1998, Σύμβαση για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη βιοηθική
π.δ.26/2008, Θέσπιση προτύπων, ποιότητας και ασφαλείας για τη
δωρεά, …ανθρώπινων ιστών και κυττάρων
ν.3984/2011, Αφαίρεση και μεταμόσχευση οργάνων